Το πείραμα του Ρέικιαβικ: Θα δουλεύουμε λιγότερο μετά την πανδημία;

Η Ισλανδία άρχισε να «πειραματίζεται» με τη μείωση των ωρών εργασίας το 2015, με τις σχετικές δοκιμές να ξεκινούν από το Δημοτικό Συμβούλιο του Ρέικιαβικ, πριν να επεκταθούν σε άλλα μέρη του δημόσιου τομέα. Έπειτα από τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις αρχές Ιουλίου, χαρακτηρίζοντας τις δοκιμές αυτές σαν μια «μεγάλη επιτυχία», οι αναλυτές της Capital Economics εξετάζουν το κατά πόσο η Ισλανδία δείχνει το δρόμο για τη νέα εργασιακή πραγματικότητα που θα επικρατήσει στην Ευρώπη μετά την πανδημία. 

«Η επιτυχία των δοκιμών με τις μειωμένες ώρες εργασίας στην Ισλανδία στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην υιοθέτηση καλύτερων εργασιακών πρακτικών, οι οποίες, εάν εφαρμοστούν αλλού, ίσως να προσφέρουν τρόπους για την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής, χωρίς κόστος», σημειώνουν οι αναλυτές της Capital Economics. Ωστόσο, προσθέτουν, με δεδομένο ότι το πείραμα της Ισλανδίας εστίασε στον δημόσιο τομέα, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ισλανδοί δουλεύουν περισσότερες ώρες από τους περισσότερους άλλους Ευρωπαίους, τα ευρύτερα μαθήματα για τις άλλες χώρες δεν θα πρέπει να υπερεκτιμώνται. 

Τι συνέβη, όμως, στην Ισλανδία; Παρότι κάποιες φορές παρουσιάζεται λανθασμένα σαν μια στροφή στην εβδομάδα της 4ήμερης εργασίας, στην πραγματικότητα, στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος της Ισλανδίας, πολλοί συμμετέχοντες είδαν τις ώρες εργασίας τους να μειώνονται στις 35-36 από 40 την εβδομάδα, χωρίς τη μείωση των απολαβών τους. 

Η έκθεση που δημοσιεύτηκε σχετικά με τα αποτελέσματα της δοκιμής ανέφερε ότι οι εργαζόμενοι βίωσαν μία σημαντική αύξηση της ευημερίας και της ισορροπίας εργασίας-προσωπικής ζωής. Όπως σημειώνει η Capital Economics, το γεγονός ότι οι αναζητήσεις στο Google για τη «Γαλάζια Λίμνη», ένα από τα δημοφιλέστερα αξιοθέατα της Ισλανδίας, εκτινάχθηκαν όταν  ξεκίνησε η δοκιμή, το 2015, σίγουρα δεν αποτελεί σύμπτωση. 

Το σημαντικό είναι ότι σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, η αύξηση στην ευημερία των εργαζομένων δεν επιτεύχθηκε σε βάρος της οικονομικής δραστηριότητας. Μάλιστα, τα επίπεδα των υπηρεσιών και της παραγωγικότητας τουλάχιστον διατηρήθηκαν, εάν δεν βελτιώθηκαν κιόλας σε κάποιες περιπτώσεις. Έτσι, η έρευνα καταλήγει ότι η εμπειρία της Ισλανδίας «θα πρέπει να θεωρείται μία ισχυρή, επιθυμητή και βιώσιμη πολιτική για όλες τις σύγχρονες ανεπτυγμένες οικονομίες».  

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της EY, το ένα τρίτο των εργαζομένων σε όλο τον κόσμο θέλει να κάνει μία μετάβαση σε μία πιο σύντομη εργασιακή εβδομάδα μετά την πανδημία. 

Με δεδομένο ότι το 86% του εργατικού δυναμικού της Ισλανδίας έχει αυτή τη στιγμή συμβόλαιο που είτε του εξασφαλίζει μειωμένες ώρες εργασίας ή του δίνει το δικαίωμα να το κάνει στο μέλλον, η Capital Economics αναρωτιέται εάν τα όσα συμβαίνουν στη χώρα αυτή, μας δίνουν μία εικόνα της νέας εργασιακής πραγματικότητας που θα επικρατήσει μετά την πανδημία σε όλη την Ευρώπη. 

Ένα μεγάλο μέρος του χρόνου εργασίας που εξοικονομήθηκε στην Ισλανδία στο πλαίσιο του πειράματος, προήλθε από την υιοθέτηση καλών εργασιακών πρακτικών, όπως η συντόμευση των meetings και η επανεκτίμηση των βαρδιών. Για αυτό και η Capital Economics τονίζει ότι τέτοια «εύκολα» μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν και αλλού. 

Όμως, με δεδομένο ότι  η Ισλανδία δεν μοιάζει και πολύ με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες στα θέματα εργασίας, η Capital Economics τονίζει ότι οι γενικεύσεις δεν είναι χρήσιμες σε αυτή την περίπτωση. Ο μέσος Ισλανδός δουλεύει πάνω από 38 ώρες την εβδομάδα, δηλαδή 4% περισσότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και πιο κοντά στα αμερικανικά δεδομένα, από ό,τι στα ευρωπαϊκά. 

Το ένα έκτο των εργαζομένων δουλεύει πάνω από 50 ώρες την εβδομάδα, κάτι που σημαίνει ότι μία επανεκτίμηση της ισορροπίας εργασιακής και προσωπικής ζωής ήταν αναγκαία στη χώρα. 

Και ενώ οι Ισλανδοί υιοθέτησαν τις μειωμένες ώρες εργασίας, η Capital Economics θεωρεί ότι οι εργαζόμενοι σε άλλες χώρες θα προτιμήσουν να βελτιώσουν την ισορροπία εργασίας-προσωπικής ζωής μέσω της πιο ευέλικτης εργασίας. Για παράδειγμα, θα προτιμήσουν να αυξήσουν τον χρόνο που μπορούν να δουλεύουν από το σπίτι. Κάτι που δεν συνέβη στην Ισλανδία, ενδεχομένως γιατί οι Ισλανδοί δαπανούν αρκετά λιγότερο χρόνο για τη μετακίνηση από και προς την εργασία τους, σε σχέση με τον μέσο Ευρωπαίο. 

Και τέλος, με δεδομένο ότι το πείραμα στην Ισλανδία εστίασε στον δημόσιο τομέα, δεν είναι σαφές πώς θα μεταφράζονταν σε άλλους τομείς ευρήματα, όπως το γεγονός ότι το επίπεδο των υπηρεσιών δεν υποχώρησε όταν μειώθηκαν οι ώρες εργασίας. 

«Συνολικά, ενώ το μεταπανδημικό εργασιακό περιβάλλον θα διαφέρει από τα προ-κορωνοϊού πρότυπα, το βασικό μάθημα από τις δοκιμές της Ισλανδίας με τις μειωμένες ώρες εργασίας είναι ότι υπάρχουν πάντα περιθώρια για την εξοικονόμηση ωρών στον δημόσιο τομέα μέσω της βελτίωσης της αποδοτικότητας», καταλήγει η Capital Economics, χωρίς ωστόσο να θεωρεί ότι το ισλανδικό πείραμα ανοίγει το δρόμο για τη μείωση των ωρών εργασίας συνολικά σε όλη την Ευρώπη. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News