EBRD στο «MR»: Δύο μεγάλες ευκαιρίες και δύο κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία

Σταθερή ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα δίνει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), έχοντας στηρίξει κατά την 6ετη παρουσία της στη χώρα έργα σχεδόν 5 δισ. ευρώ και επιλέγοντας την ενεργό εμπλοκή στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης με τη διαχείρηση και παροχή δανείων ύψους έως 1 δισ. ευρώ. 

Η διευθύνουσα σύμβουλος της EBRD για την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη Charlotte Ruhe, η οποία την περασμένη Δευτέρα βρέθηκε στην Αθήνα, εξήγησε στο moneyreview.gr σε ποιους τομείς θα επικεντρωθεί το επενδυτικό πρόγραμμα της Τράπεζας τα επόμενα χρόνια, αναλύοντας παράλληλα τα ατού, αλλά και τα τρωτά σημεία της ελληνικής οικονομίας.

Η κ. Ruhe πιστεύει ότι η κρίση του νέου κορωνοϊού έφερε μαζί με τις προκλήσεις και μία μεγάλη ευκαιρία στην Ελλάδα να επιταχύνει τον βηματισμό της στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση. Σε αυτούς τους τομείς θα δώσει έμφαση και η EBRD, η οποία πρόσφατα αναβάθμισε τις προβλέψεις της για την ελληνική οικονομία.

Ωστόσο δεν παραλείπει να χτυπήσει το καμπανάκι για τη μετάλλαξη Δέλτα και τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στον τουρισμό, ενώ επισημαίνει και έναν επίμονο «πονοκέφαλο»: τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη

Η EBRD πρόσφατα αναβάθμισε τις προβλέψεις της για την ελληνική οικονομία. Ωστόσο σκιά στην αισιοδοξία διεθνώς έρχεται να ρίξει η μετάλλαξη Δέλτα, που απειλεί τον τουρισμό. Πόσο σας ανησυχεί; Ποιους άλλους κινδύνους βλέπετε;

Οι οικονομολόγοι μας αναβάθμισαν τις προβλέψεις μας για την ελληνική οικονομία και προβλέπουν ότι θα αναπτυχθεί κατά 4% το 2021 και 5,5% το 2022, όπως ανακοινώσαμε πριν από περίπου δύο εβδομάδες στην ετήσια συνέλευση μας.

Ορισμένα από τα πρόσφατα στοιχεία για την ελληνική οικονομία είναι πολύ ενθαρρυντικά. Για παράδειγμα, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων βρίσκεται σε σαφώς ανοδική τάση. 

Ωστόσο, η Ελλάδα είναι μια χώρα που εξαρτάται από τον τουρισμό και ο κύριος κίνδυνος που διακρίνουμε συνδέεται με τη μελλοντική πορεία της πανδημίας και τη συνολική της επίδραση στον τουρισμό, τις μεταφορές και άλλες συναφείς υπηρεσίες. Υπάρχει ακόμη τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία που θα λάβει η πανδημία και την πιθανότητα περαιτέρω κυμάτων, που προκαλούνται από νέες μεταλλάξεις όπως η Δέλτα που αναφέρατε, η οποία θα μπορούσε να επιβραδύνει την ανάκαμψη.

Είναι αλήθεια ότι η τάση των ανθρώπων να ταξιδεύουν, ειδικά για λόγους αναψυχής, σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το αίσθημα ασφάλειας. Επομένως, οι ανησυχίες σχετικά με τη μετάλλαξη Δέλτα θα αντικατοπτριστούν αναμφισβήτητα και στον τουρισμό. Είναι δύσκολο να μιλήσουμε με ακρίβεια για τον χρόνο και την έκταση των επιπτώσεων, καθώς εξαρτώνται από τις μεταλλάξεις και την ταχύτητα της διάθεσης των εμβολίων.

Επιπλέον, ο αντίκτυπος στα ταξίδια θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τις ατομικές αποφάσεις των τουριστών, αλλά και από εκείνες των υπευθύνων χάραξης πολιτικής που επιβάλλουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι οι βασικοί μήνες της τουριστικής σεζόν για τον ελληνικό τουρισμό. Ως εκ τούτου, πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα διευκολυνθούν ή θα παρακωλυθούν τα ταξίδια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Όπως συμβαίνει με κάθε κρίση, η πανδημία πέρα από μεγάλες προκλήσεις κομίζει και κάποιες ευκαιρίες. Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα σήμερα; Μπορεί να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο και πώς; 

Πράγματι, μια κρίση δημιουργεί πάντοτε ευκαιρίες και πρέπει να είμαστε σε θέση να ξέρουμε πώς να εκμεταλλευτούμε καθεμία από αυτές. Μια κρίση μπορεί να δημιουργήσει τον επείγοντα χαρακτήρα και το κίνητρο που χρειάζεται κανείς για να προβεί σε θετικές αλλαγές που μπορεί να μην υπολόγιζε ή να καθυστερούσε να πραγματοποιήσει υπό φυσιολογικές συνθήκες. Και αυτό είναι κάτι που βλέπουμε και στην τρέχουσα κρίση του κορονοϊού. 

Μία από τις κύριες ευκαιρίες αυτή την περίοδο είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Η πανδημία επιτάχυνε την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών από εταιρείες, κράτη και ιδιώτες. Μέσα σε λίγους μόνο μήνες, η κρίση επέφερε χρόνια αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο δραστηριοποιούμαστε. Οι εταιρείες προσαρμόστηκαν γρήγορα και η καινοτόμος χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, την υγεία και τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα (όλοι τους τομείς που πλήττονται σοβαρά από την πανδημία) αυξάνεται επίσης.

Η επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης είναι μία από τις βασικές μας προτεραιότητες στην EBRD για τα επόμενα πέντε χρόνια. Υποστηρίζουμε την ψηφιακή μετάβαση, απελευθερώνοντας τη δύναμη της τεχνολογίας στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες οικονομίες στις οποίες επενδύουμε.

Αλλά πέρα ​​από την πανδημία, δεν πρέπει να ξεχνάμε την κλιματική κρίση και τις σχετικές προκλήσεις και ευκαιρίες που δημιουργούνται. Η ανάγκη για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σαφής και επείγουσα. 

Η EBRD είναι μία ηγέτιδα δύναμη στην πράσινη χρηματοδότηση. Έως το τέλος του 2022 η Τράπεζα θα ευθυγραμμιστεί πλήρως με την συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και στοχεύει να γίνει κατά πλειοψηφία πράσινη τράπεζα έως το 2025, αφιερώνοντας πάνω από το 50% των επενδύσεών της σε έργα που όχι μόνο ευθυγραμμίζονται, αλλά προωθούν ενεργά την πράσινη μετάβαση. Συνεργαζόμαστε πολύ στενά με κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης σε όλες τις χώρες όπου επενδύουμε.

Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο υποστηρίζει και η EBRD με επίπρόσθετη χρηματοδότηση, η Ελλάδα στοχεύει στην αλλαγή του μοντέλου παραγωγής της, με νέες προτεραιότητες και τομείς εστίασης. Το νέο μοντέλο ανάπτυξης της Ελλάδας βασίζεται στην ανάπτυξη των εξαγωγών και των τομέων προστιθέμενης αξίας της αγοράς, με έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. 

Σύμφωνα με τη στρατηγική της κυβέρνησης, η χώρα στοχεύει στην προσέλκυση επενδύσεων, αξιοποιώντας τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα όπως είναι το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και η στρατηγική γεωγραφική θέση της, βελτιώνοντας παράλληλα το επιχειρηματικό περιβάλλον.

H EBRD προέβη το 2020 σε επενδύσεις – ρεκόρ (800 εκατ. ευρώ) στην Ελλάδα και φέτος έχει ήδη επενδύσει επιπλέον 300 εκατ. ευρώ. Σε ποια έργα θα κατευθύνει τις επενδύσεις της στην μετά Covid εποχή; 

Τα επίπεδα των επενδύσεών μας το 2020 ήταν κατά πολύ υψηλότερα από το 2019, για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Υποστηρίξαμε συνολικά 17 έργα πέρσι, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ για την EBRD στην Ελλάδα και ήμασταν το πρώτο διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που ενέκρινε μια ολοκληρωμένη σειρά μέτρων αντιμετώπισης και ανάκαμψης, για να βοηθήσουμε τις χώρες μας να αντιμετωπίσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας

Όπως σωστά αναφέρατε, έχουμε ήδη επενδύσει 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα μέχρι στιγμής φέτος. Αυτά περιλαμβάνουν την επένδυση μας στο ομόλογο της ΔΕΗ, στο πράσινο ομόλογο της Μυτιληναίου, σε εκδόσεις MREL από την Eurobank και την Alpha Bank, καθώς και επενδύσεις στα μετοχικά κεφάλαια της Viva Wallet και της Hellas Direct.

Επί του παρόντος, επικεντρωνόμαστε στην παροχή βοήθειας στην Ελλάδα για να στηρίξουμε την ανάκαμψη της κατά την περίοδο μετά την πανδημία. Θέλουμε να βοηθήσουμε τη χώρα να διατηρήσει τη δυναμική της και να διαφυλάξει την πρόοδο που είχε επιτύχει πριν από την πανδημία, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση βαθύτερων και ευρύτερων προκλήσεων και αξιοποιώντας τις νέες ευκαιρίες που παρουσιάζονται. 

Υποστηρίζουμε τη μετάβαση της χώρας σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη βοηθάμε να προωθήσει την ισότητα των ευκαιριών, την επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης και την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης.

Οι κύριες προτεραιότητές μας για τα επόμενα πέντε χρόνια είναι πρώτον, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η διευκόλυνση της επέκτασης του ιδιωτικού τομέα, δεύτερον, η υποστήριξη της βιώσιμης ενέργειας και των έργων υποδομών, μεταξύ άλλων μέσω περαιτέρω περιφερειακών δεσμών και τρίτον, η περαιτέρω ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Επισκέφτηκα την Ελλάδα πριν από λίγες μέρες και έκτοτε έχω πραγματοποιήσει συναντήσεις με μερικούς από τους πελάτες μας για να ακούσω πώς τους έχει επηρεάσει η πανδημία και ποιες είναι οι ανάγκες τους. 

Χαίρομαι που βλέπω ότι η συμβολή της EBRD κατά τη διάρκεια, αλλά και πριν από την πανδημία, υποστήριξε τους ισολογισμούς τους και τους βοήθησε να παραμείνουν βιώσιμοι και ανθεκτικοί. Είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε, ακόμη και να ενισχύσουμε την υποστήριξή μας προς τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα.

Τη Δευτέρα υπογράψαμε επίσης ένα μνημόνιο συνεργασίας με το Υπουργείο Οικονομικών για να υποστηρίξουμε τη χώρα με την εφαρμογή του Eθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το νέο μας πρόγραμμα ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, το οποίο θα περιλαμβάνει χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου, της EBRD και εμπορικών τραπεζών, στοχεύει στην παροχή χρηματοδότησης προς όφελος διαφόρων τομέων της ελληνικής οικονομίας. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας που πρέπει να πληρούνται περιλαμβάνουν την πράσινη ανάπτυξη, την ψηφιακή μετάβαση, την εξωστρέφεια, την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και τις συγχωνεύσεις για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας. 

Μεταξύ άλλων η EBRD έχει επενδύσει και σε χαρτοφυλάκια κόκκινων δανείων, όπως και εκδόσεις τραπεζικών ομολόγων. Πώς βλέπετε τις εξελίξεις στον ελληνικό τραπεζικό τομέα; 

Έχουμε μεγάλη εμπειρία στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Ελλάδα, με περίπου το ένα τρίτο των επενδύσεών μας στην χώρα να είναι στον τραπεζικό τομέα.

Έχουμε υποστηρίξει τις ελληνικές τράπεζες στην έκδοση χρεογράφων που πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ίδιων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (MREL) στην κεφαλαιαγορά, στις καινοτόμες τιτλοποιήσεις τους, στις εκδόσεις ομολόγων και στην αντιμετώπιση των επίμονα υψηλών επιπέδων των κόκκινων δανείων.

Έχουμε εμπλακεί στην επίλυση του προβλήματος των κόκκινων δανείων στην Ελλάδα αγοράζοντας χαρτοφυλάκια κόκκινων δανείων μαζί με κορυφαίες εταιρείες διαχείρισης δανείων στη χώρα και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε. Έχουμε επίσης επενδύσει στο πρώτο ελληνικό ταμείο αναδιάρθρωσης που επικεντρώνεται σε προβληματικές εταιρείες, που αποτελεί και την πρώτη φορά που η EBRD υποστήριξε μια επένδυση αυτού του είδους.

Βλέπουμε ήδη ότι ο εγχώριος τραπεζικός τομέας σημειώνει σταθερή ανάκαμψη από την κρίση, αλλά η πανδημία έχει ασκήσει επιπρόσθετες πιέσεις στο τραπεζικό σύστημα και είναι πιθανό να προκύψουν νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια βραχυπρόθεσμα. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια και τη βελτιωμένη κατάσταση ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, τα υψηλά επίπεδα κόκκινων δανείων εξακολουθούν να αποτελούν τη σημαντικότερη πρόκληση για τον τραπεζικό τομέα της χώρας.

Η επιτυχής μείωση τους θα βοηθήσει στην εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών, στην ικανότητα τους για νέο δανεισμό και θα συμβάλει στη χρηματοοικονομική σταθερότητα. Αυτή είναι μια βασική προτεραιότητα για την EBRD που είναι έτοιμη να υποστηρίξει επενδύσεις σε περισσότερες συναλλαγές κόκκινων δανείων στο εγγύς μέλλον.

Ως επενδυτής αν έπρεπε να επιλέξετε μία μεταρρύθμιση στην οποία πρέπει να δώσει έμφαση η Ελλάδα, ποια θα ήταν αυτή; 

Αρχικά να πω ότι χαίρομαι πολύ που βλέπω ότι η Ελλάδα έχει υιοθετήσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων που βοηθούν το επενδυτικό κλίμα και επιταχύνουν την ανάπτυξη. Όλες οι μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με τη δημόσια διοίκηση, το δικαστικό σύστημα, την πολεοδομία και την είσπραξη φόρων είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες των επενδυτών, μπορούν να απλοποιήσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και να βελτιώσουν την ευκολία της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Είμαι πεπεισμένη ότι όλα αυτά θα κάνουν τη χώρα πιο ελκυστική τόσο για διεθνείς όσο και για τοπικές εταιρείες και επενδυτές.

Επίσης, το “Ελλάδα 2.0” αποτελεί ένα φιλόδοξο και μοντέρνο σχέδιο που επωφελείται από τo Tαμείο Ανάκαμψης της ΕΕ και επιτρέπει στη χώρα να συνεχίσει όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, παρά την πανδημία.

Εάν μπορούσα να ξεχωρίσω μόνο έναν τομέα που θεωρώ σημαντικό, θα επέλεγα τις πράσινες μεταρρυθμίσεις της χώρας. Το Ελλάδα 2.0 περιλαμβάνει μια σειρά μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος, από τη διαχείριση αποβλήτων, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία έως τις μεταρρυθμίσεις σχετικά με τη διαδικασίας αδειοδότησης για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης των σχετικών με τις πράσινες τεχνολογίες δεξιοτήτων.

Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις, σε συνδυασμό με το φιλόδοξο σχέδιο της χώρας για απεξάρτηση από τον άνθρακα, μπορούν να επιταχύνουν την πράσινη μετάβαση και να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία.

Η πράσινη μετάβαση συγκαταλέγεται στις βασικές προτεραιότητες της EBRD και πάντα μας ενδιέφεραν τα πράσινα έργα στην Ελλάδα. Έχουμε υποστηρίξει μερικά από τα πιο καινοτόμα πράσινα έργα στη χώρα, σε όλους τους τομείς – από τον τραπεζικό τομέα έως τις υποδομές και από τον τομέα των ακινήτων έως τις μικρές επιχειρήσεις.

Τον τελευταίο χρόνο συμμετείχαμε σε πέντε εκδόσεις ομολόγων με περιβαλλοντολογικό χαρακτήρα στη χώρα (από την Εθνική Τράπεζα, τη ΔΕΗ, την ΤΕΡΝΑ, τον Μυτιληναίο και τα ΕΛΠΕ) και υποστηρίξαμε το μεγαλύτερο έργο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα μέχρι σήμερα (με την κατασκευή 18 ηλιακών μονάδων στη Δυτική Μακεδονία. Έχουμε επενδύσει στο ομόλογο βιωσιμότητας της ΔΕΗ, ένα πολύ καινοτόμο εργαλείο που αποτελεί την πρώτη έκδοση αυτού του είδους ομολόγου στις χώρες λειτουργίας της EBRD και συνδέεται επίσης με την ατζέντα για την απαλλαγή από τον άνθρακα.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News