Δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας: Στα όρια των αντοχών τους λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών

Κάτω από τον λαμπερό ήλιο της Αδριατικής, η ζωή σχεδόν σταμάτησε στην πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα του Μαυροβουνίου στις αρχές του καλοκαιριού. Αυτοκίνητα και λεωφορεία είχαν κολλήσει στους δρόμους καθώς τα φανάρια έσβησαν, το Διαδίκτυο κατέρρευσε και οι συναγερμοί ασφαλείας ηχούσαν μετά από μία ξαφνική διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος.

«Μετά από μία ώρα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, ήμασταν στα πρόθυρα πανικού γιατί όλο αυτό γινόταν αφόρητο», είπε ο Ντράγκο Μαρτίνοβιτς, ένας 61χρονος συνταξιούχος αστυνομικός. «Φοβάμαι ότι μπορεί να διαρκέσει περισσότερο αν συμβεί ξανά».

Τα αρνητικά νέα για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο είναι ότι ο κίνδυνος διακοπών ρεύματος επιδεινώνεται. Τα θερμότερα καλοκαίρια σημαίνουν πολύ μεγάλη ζήτηση για κλιματιστικά, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν προβλήματα στα καλώδια και κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν δασικές πυρκαγιές. Οι αναβαθμίσεις στις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας δεν έχουν παρουσιάσει την ανάλογη πρόοδο, παρόλο που οι προσπάθειες για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων καθιστούν τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας πιο κρίσιμη.

Πυροδοτούμενα από την αύξηση της κατανάλωσης και τις ασταθείς συνδέσεις ανεφοδιασμού, το μπλακ άουτ στο Μαυροβούνιο στα τέλη Ιουνίου διέλυσαν τα δίκτυα σε γειτονικές χώρες και προκάλεσαν χάος σε νοικοκυριά, νοσοκομεία και beach bar. Το περιστατικό αυτό στα Βαλκάνια έχει επαναληφθεί σε όλο τον κόσμο.

Εκατομμύρια νοικοκυριά στο Χιούστον υπέστησαν μπλακ άουτ μετά τον τυφώνα Μπέριλ την περασμένη εβδομάδα, καθώς η καταιγιστική ζέστη ακολούθησε την καταιγίδα. Χτυπώντας τις αναδυόμενες και ανεπτυγμένες οικονομίες, οι διακοπές λειτουργίας από τον Ισημερινό έως την Ινδία τις τελευταίες εβδομάδες προσφέρουν μια πρόγευση επερχόμενης αναστάτωσης.

Η κλιματική κρίση εκθέτει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας σε ξαφνικές πλημμύρες που γκρεμίζουν πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος, ξηρασίες που στεγνώνουν υδραγωγεία και αυξήσεις της ζήτησης από κλιματιστικά κατά τη διάρκεια του μεγάλου καύσωνα.

«Ολόκληρο το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας κατασκευάστηκε και σχεδιάστηκε σε μια κλιματική εποχή και τώρα καλείται να λειτουργήσει σε μια διαφορετική κλιματική εποχή», δήλωσε ο Michael Webber, καθηγητής ενέργειας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν.

Τα ασταθή δίκτυα δημιουργούν αστάθεια για τις επιχειρήσεις, επηρεάζουν την πολιτική και απειλούν ζωές. Σύμφωνα με το BloombergNEF, η επέκταση του δικτύου θα κοστίσει περίπου 24,1 τρισ. δολάρια για την επίτευξη των καθαρών μηδενικών στόχων μέχρι το 2050, ξεπερνώντας τις επενδύσεις που απαιτούνται σε δυναμικότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Λόγω των τεράστιων εκτάσεών τους και της υψηλής χρήσης ενέργειας, οι ΗΠΑ και η Κίνα αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους λογαριασμούς, αλλά καμία χώρα δεν γλιτώνει.

«Καθώς οι θερμοκρασίες και η πρόσβαση στον κλιματισμό αυξάνονται, θα επιβαρύνεται περισσότερο το δίκτυο», δήλωσε η Felicia Aminoff, αναλύτρια της BNEF. «Έχουμε ήδη δει μια αύξηση στη ζήτηση αιχμής το καλοκαίρι σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα, καθώς και στη Μέση Ανατολή».

Ένα κοινό πρόβλημα είναι ο κακός σχεδιασμός. Στο Κουβέιτ, οι κάτοικοι μιας από τις πιο πλούσιες χώρες του πλανήτη χρειάστηκε να υπομείνουν διακοπές τον Ιούνιο. Οι φορείς εκμετάλλευσης του δικτύου έκλεισαν σκόπιμα τμήματα του δικτύου για να αποτρέψουν την πλήρη διακοπή ρεύματος καθώς οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής πάλευαν να ανταποκριθούν στην αύξηση της ζήτησης όταν οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 50 βαθμούς Κελσίου. Το περιστατικό οδήγησε τις πυροσβεστικές υπηρεσίες να πλημμυρίσουν με κλήσεις για διάσωση ανθρώπων που είχαν κολλήσει στα ασανσέρ.

Το μέλος του ΟΠΕΚ έχει προειδοποιήσει ότι μπορεί να αναγκαστεί να προγραμματίσει περαιτέρω διακοπές ρεύματος για να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος. «Κανείς δεν κατάλαβε τη σημασία της λήψης προληπτικών μέτρων», δήλωσε ο Φουάντ Αλ-Οουν, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου ηλεκτρισμού και νερού του Κουβέιτ.

Ενώ το Κουβέιτ μπορεί να αξιοποιήσει τεράστια έσοδα από το πετρέλαιο για να υποστηρίξει τις επενδύσεις στο δίκτυο, άλλες χώρες δεν είναι τόσο τυχερές.

Στον Ισημερινό, οι επιβάτες του μετρό έπρεπε να εγκαταλείψουν τα κολλημένα τρένα και να περπατήσουν στους σταθμούς μέσα από τις σκοτεινές υπόγειες σήραγγες μετά τη χειρότερη διακοπή λειτουργίας του δικτύου της νοτιοαμερικανικής χώρας εδώ και δύο δεκαετίες τον Ιούνιο.

Αν και ο Ισημερινός έχει μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου από το Μεξικό, είναι υπερχρεωμένο και εξαρτάται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλους πολυμερείς δανειστές για χρηματοδότηση.

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη διανομή ενέργειας με πολλούς τρόπους. Η υπερβολική ζέστη αυξάνει τη ζήτηση για ψύξη, ενώ μειώνει την απόδοση των ηλιακών συλλεκτών, περιορίζοντας την παροχή. Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν χαλάρωση των γραμμών και υπερθέρμανση των μετασχηματιστών, οδηγώντας σε βλάβη του εξοπλισμού και αυξανόμενους κινδύνους πυρκαγιάς.

Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, τα δίκτυα θα πρέπει να είναι πιο ανθεκτικά, συμπεριλαμβανομένης της αποθήκευσης για την αντιμετώπιση των αυξήσεων της ζήτησης και των διαταραχών της προσφοράς. Ο John Pettigrew, επικεφαλής του Εθνικού Δικτύου του Ηνωμένου Βασιλείου, ζήτησε επίσης ένα «υπερ-υπερδίκτυο» – ένα δίκτυο ακόμη υψηλότερης τάσης που συνδέει χώρες.

Στο Μεξικό, οι διακοπές ρεύματος έχουν γίνει πιο συνηθισμένες καθώς τα καλοκαίρια γίνονται πιο ζεστά και ξηρά, και η άνθηση της οικονομίας οδηγεί τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στο χείλος του γκρεμού. Τα ζητήματα ωθούν τις επιχειρήσεις σε δαπανηρούς τρόπους αντιμετώπισης για τη διασφάλιση των λειτουργιών, κυρίως μέσω της χρήσης γεννητριών με καύση ντίζελ – μια κοινή πρακτική σε πολλές χώρες με ασταθή ηλεκτρικά συστήματα.

Η Καλιφόρνια υπέστη σύντομες κυλιόμενες διακοπές ρεύματος το 2020 και το 2022 κατά τη διάρκεια των ακραίων περιόδων καύσωνα. Και το δίκτυο του Τέξας κατέρρευσε τον Φεβρουάριο του 2021, όταν μια σφοδρή χειμερινή καταιγίδα προκάλεσε εκτεταμένη βλάβη στις γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας, προκαλώντας 246 θανάτους και περισσότερα από 195 δισεκατομμύρια δολάρια σε υλικές ζημιές.

Σε χώρες που είχαν ήδη φτωχά συστήματα, η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την κατάσταση. Μια υποθαλάσσια σύνδεση 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων άνοιξε μεταξύ Ιταλίας και Μαυροβουνίου το 2019, αλλά η χωρητικότητά της θεωρείται ήδη ανεπαρκής και μια δεύτερη είναι υπό εξέταση.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Bloomberg

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News