Στα σούπερ μάρκετ «αδειάζει»το πορτοφόλι των νοικοκυριών

Οι παλαιότεροι ίσως θυμούνται την τηλεοπτική διαφήμιση της δεκαετίας του ’80 με κεντρικό σλόγκαν «Είναι κεφάτη, γυρίζει απ’ του Βερόπουλου». Το σλόγκαν, καθώς τελειώνει το 2023, είναι απολύτως ανεπίκαιρο, όχι μόνο διότι έχουν περάσει κοντά 30 χρόνια από τότε και η αλυσίδα με την επωνυμία «Βερόπουλος» δεν υπάρχει πλέον στην Ελλάδα. Είναι ανεπίκαιρο, καθώς η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ περισσότερο πονοκέφαλο προκαλεί, παρά κέφι, καθώς εδώ και 2,5 περίπου χρόνια οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με μια επίμονη ακρίβεια.

Είκοσι επτά ευρώ παραπάνω –όσο δηλαδή κοστίζει κατά μέσον όρο ένα εισιτήριο θεάτρου ή όσο ήταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια το κατώτατο ημερομίσθιο– δίνουμε σε σχέση με δύο χρόνια πριν κατά την επίσκεψή μας στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσουμε ένα «καλάθι» με απολύτως βασικά προϊόντα. Οι αυξήσεις σε βασικά προϊόντα τον Δεκέμβριο του 2023 σε σύγκριση με τις αρχές Μαρτίου 2022, λίγες δηλαδή μόλις ημέρες μετά την εκδήλωση του πολέμου στην Ουκρανία, ξεπερνούν ακόμη και το 100% σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ σε σειρά προϊόντων είναι πάνω από το 30%. Εάν μάλιστα η σύγκριση γινόταν με τα επίπεδα τιμών που υπήρχαν πριν από το φθινόπωρο του 2021, τότε το αποτέλεσμα θα ήταν ακόμη πιο απογοητευτικό.

Με βάση τις τιμές που διαμορφώνονται σήμερα σε ένα αρκετά αντιπροσωπευτικό «καλάθι» 25 προϊόντων, όλα επώνυμα, προκύπτει ότι θα δώσουμε 103,71 ευρώ έναντι 76,26 ευρώ στις αρχές Μαρτίου 2022, δηλαδή σχεδόν 27 ευρώ ή 36% περισσότερα χρήματα. Από το σύνολο των 25 προϊόντων μειωμένη τιμή καταγράφεται μόνο σε δύο και δη στα ζυμαρικά (μακαρόνια Νο6) και στο ψωμί τοστ (συσκευασία 700 γρ.), κάτι που σε σημαντικό βαθμό οφείλεται αφενός στο ότι οι εν λόγω κατηγορίες εντάχθηκαν στο «καλάθι του νοικοκυριού» και αφετέρου ότι τα κορυφαία επώνυμα σήματα της κατηγορίας συμμετέχουν στο μέτρο «μόνιμη μείωση τιμής».

Ετσι, ενώ ένα πακέτο μακαρόνια Νο6 (500 γρ.) κόστιζε την 1η Μαρτίου 2022 0,84 ευρώ –τιμή η οποία σημειωτέον μέσα σε μια εβδομάδα έφτασε τα 0,94 ευρώ–, τώρα πλέον πωλείται προς 0,67 ευρώ από 1,07 ευρώ που ήταν πριν τη συμμετοχή στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής». Η τιμή του ψωμιού για τοστ από 1,59 ευρώ στις αρχές της ουκρανικής κρίσης αυξήθηκε γρήγορα σε 1,74 ευρώ και πλέον είναι 1,45 ευρώ από 1,70 ευρώ που θα ήταν εάν το προϊόν δεν είχε ενταχθεί στο μέτρο «Μόνιμη Μείωση Τιμής». Το αλεύρι του «καλαθιού» μας επίσης έχει ενταχθεί στο μέτρο «Μόνιμη Μείωση Τιμής», όμως και πάλι η τιμή του είναι υψηλότερη, έστω και κατά 1,56% σε σύγκριση με τις αρχές του 2022. Συγκεκριμένα πωλείται προς 1,56 ευρώ/κιλό, ενώ εάν δεν είχε υπαχθεί στο μέτρο, η τιμή του θα ξεπερνούσε τα 2,08 ευρώ.

Τα καλά νέα, ωστόσο, σταματούν εδώ. Στα υπόλοιπα προϊόντα οι τιμές σε σύγκριση με την προ διετίας περίοδο είναι αυξημένες από 4,29% έως 106,74%, με τις μεγάλες ανατιμήσεις να αφορούν πολύ βασικά είδη διατροφής, όπως το γάλα, τα αυγά, το ρύζι, το γιαούρτι, τα όσπρια, το τυρί φέτα και φυσικά το ελαιόλαδο. Για ένα λίτρο φρέσκου επώνυμου γάλακτος πληρώνουμε σήμερα 1,72 ευρώ έναντι περίπου 1,38 ευρώ δύο χρόνια πριν, αύξηση δηλαδή της τάξης του 25%, ενώ σε είδη πολυτελείας εξελίσσονται τα αυγά –απλά αυγά κότας και όχι… Φαμπερζέ–, με την τιμή της εξάδας (μεγάλο μέγεθος) να βρίσκεται στα 3 ευρώ, υψηλότερη κατά 12,69% σε σύγκριση με τις προ του πολέμου στην Ουκρανία τιμές. Η τιμή του γιαουρτιού είναι αυξημένη περίπου κατά 14%, ενώ για να φτιάξουμε το «κρέας του φτωχού», τη φασολάδα, θα πρέπει να πληρώσουμε ακριβότερα τα φασόλια κατά 22,33%. Για τον «υγρό χρυσό», όπως αποκαλείται το ελαιόλαδο, θα πρέπει μάλλον να πληρώσουμε με… χρυσάφι, καθώς η τιμή για ένα λίτρο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι υψηλότερη πλέον κατά 90%.

Υπέρογκες είναι οι αυξήσεις των τιμών σε βασικά είδη ατομικής υγιεινής και φροντίδας, καθώς και σε είδη νοικοκυριού, προϊόντα που το τελευταίο διάστημα βρέθηκαν στο επίκεντρο, τόσο λόγω των προστίμων που επιβλήθηκαν σε πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής τέτοιων προϊόντων όσο και λόγω του γεγονότος ότι εκεί φέρεται κυρίως να εντοπίζονται κρούσματα πλασματικών προσφορών. Το χαρτί υγείας μετατράπηκε σε… μετάξι, οι τιμές των απορρυπαντικών ρούχων πλησίασαν τα υψηλά επίπεδα που είχαν πριν από την οικονομική κρίση, ενώ σε πολύ γνωστό αφρόλουτρο έχει καταγραφεί διπλασιασμός της τιμής.

Μικρότερες συσκευασίες

Τη διετία αυτή οι καταναλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα ακόμη φαινόμενο, αυτό της μείωσης της συσκευασίας, αλλά της διατήρησης της τιμής στα ίδια επίπεδα ή ακόμη και της αύξησής της – το φαινόμενο που επικράτησε με την ονομασία shrink. Στο «καλάθι» του παραδείγματός μας συγκαταλέγεται βρεφική κρέμα, που η τιμή της ήταν 3,5 ευρώ στις αρχές του 2022 και τώρα πωλείται προς 3,65 ευρώ. Μόνο που προ διετίας η συσκευασία ήταν 350 γρ. και τώρα είναι 300. Υγρό απορρυπαντικό πιάτων έχει τιμή κατά 67,05% υψηλότερη, αν και η συσκευασία είναι κατά 75 ml μικρότερη.

Γιατί η ακρίβεια στα τρόφιμα επιμένει

«Οι τιμές στα τρόφιμα δεν θα επιστρέψουν ποτέ στα επίπεδα που ήταν πριν από δύο χρόνια». Τάδε έφη πριν από δέκα περίπου ημέρες ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, επικεφαλής της ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ και πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας (ΕΣΕ), έχοντας επισημάνει λίγο νωρίτερα ότι οι τιμοκατάλογοι που περιλαμβάνουν ανατιμήσεις καταφτάνουν στα σούπερ μάρκετ με μικρότερη συχνότητα και οι αναπροσαρμογές προς τα πάνω είναι μικρότερης έντασης.

Ανάλογο είναι το στίγμα που δίνει για την εξέλιξη των τιμών το επόμενο διάστημα η Τράπεζα της Ελλάδος στην ενδιάμεση έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική 2023. «Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός κατά τη διάρκεια του 2023 επιβραδύνθηκε σημαντικά, κυρίως λόγω της μεγάλης υποχώρησης των τιμών των ενεργειακών αγαθών. Ειδικότερα, αποκλιμακώθηκε από 7,3% τον Ιανουάριο σε 2,9% το Νοέμβριο. Ωστόσο, ο γενικός δείκτης χωρίς την ενέργεια κατέγραψε υψηλούς ρυθμούς, λόγω των ανοδικών πιέσεων τόσο στα διατροφικά αγαθά όσο και στα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά και τις υπηρεσίες.

Ο πληθωρισμός των διατροφικών αγαθών, μετά την κορύφωσή του τον Δεκέμβριο του 2022 (12,9%), ακολουθεί καθοδική πορεία, η οποία ωστόσο παραμένει εύθραυστη λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και της νέας κρίσης στη Μέση Ανατολή. Αναμένεται περαιτέρω αποκλιμάκωση του εναρμονισμένου πληθωρισμού μέσα στο επόμενο έτος, καθώς όλες οι συνιστώσες του προβλέπεται ότι θα κινηθούν πλέον καθοδικά, με εξαίρεση την ενέργεια. Το διεθνές περιβάλλον, όμως, και ιδιαιτέρως οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας με έντονους ανοδικούς κινδύνους», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ηδη μια νέα γεωπολιτική εξέλιξη προκαλεί τριγμούς στο παγκόσμιο εμπόριο, με τον φόβο για νέο κύκλο ανατιμήσεων να είναι ορατός.

Η απόφαση των μεγάλων ναυτιλιακών και πετρελαϊκών εταιρειών να «παγώσουν» τη διέλευση των πλοίων τους από την Ερυθρά Θάλασσα εξαιτίας των συνεχιζόμενων επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης μεταφράζεται σε αύξηση του χρόνου και του κόστους μεταφοράς των προϊόντων από τα λιμάνια της Ασίας προς την Ευρώπη. Την ίδια ώρα η κλιματική κρίση δημιουργεί αναταράξεις σε συγκεκριμένα προϊόντα – χρηματιστηριακά εμπορεύματα, προκαλώντας επίσης ντόμινο ανατιμήσεων στη βιομηχανία τροφίμων. Πρόπερσι ήταν η ξηρασία στον Καναδά που επηρέασε αρνητικά την παραγωγή σκληρού σιταριού, φέτος είναι η μειωμένη παραγωγή χυμού πορτοκαλιού σε Βραζιλία, ΗΠΑ και Μεξικό, καθώς και αυτή του ρυζιού, που ωθεί την τιμή του συμπυκνωμένου χυμού σε ιστορικό υψηλό και την τιμή του ρυζιού σε υψηλό 15ετίας.

Σε υψηλά επίπεδα διατηρούνται οι τιμές στην Ελλάδα, όμως, και λόγω εγγενών χαρακτηριστικών της εγχώριας αγοράς, με τις παρεμβάσεις που αφορούν το «καλάθι του νοικοκυριού», το πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους, αλλά και τη «Μόνιμη Μείωση Τιμής» να είναι μεν σημαντικές, αλλά περιορισμένης εμβέλειας και κυρίως ανακουφιστικού χαρακτήρα.

Διαβάστε επίσης: 

Δεν φτάνει ο μισθός για όλο τον μήνα – Για το 30% των καταναλωτών

«Παγωμένες» στα ψηλά οι τιμές των τροφίμων – Τι θα γίνει με τις προσφορές

Από παντού «κόβουν» οι Έλληνες: Λιγότερα χρήματα και για τρόφιμα εξετάζουν οι μισοί

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News