HSBC στο «MR»: Στο 50% των προ κρίσης αφίξεων ο τουρισμός φέτος

Η ελληνική οικονομία δεν θα έχει ανακτήσει το χαμένο έδαφος της πανδημίας έως και τα τέλη του 2022, παρότι μπήκε σε αυτή την κρίση πολύ καλύτερα προετοιμασμένη σε σχέση με την προηγούμενη, εκτιμά ο senior economist της HSBC για την Ευρώπη, Φάμπιο Μπαλμπόνι. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο moneyreview.gr, ο οικονομολόγος του επενδυτικού οίκου εκτιμά ότι ο τουρισμός θα επιστρέψει μόνο στο 50% των προ-κορωνοϊού επιπέδων φέτος το καλοκαίρι, όμως ακόμα και αυτό θα είναι αρκετό για να δώσει μία τεράστια ώθηση στην ελληνική οικονομία.

Παρότι η Ευρώπη εμφανίζει αυτή τη στιγμή ένα ενωμένο μέτωπο απέναντι στην πανδημία, το οποίο επιτρέπει στην Ελλάδα να ωφελείται από την πρωτοφανή στήριξη τόσο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όσο και του Ταμείου Ανάκαμψης, ο κ. Μπαλμπόνι δεν αποκλείει το ενδεχόμενο οι εντάσεις της προηγούμενης κρίσης να «ξυπνήσουν», ειδικά καθώς δύο δημοσιονομικά αυστηρές χώρες –η Ολλανδία και η Γερμανία- διανύουν χρονιά εκλογών. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο της HSBC, οι διακυμάνσεις στις αγορές ομολόγων και οι ανησυχίες των οίκων αξιολόγησης ενδεχομένως να επιστρέψουν και η Ελλάδα θα μπορούσε να αναγκαστεί να πάρει μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, προκειμένου να μειώσει το έλλειμμα και να φέρει το χρέος σε βιώσιμη τροχιά.

Ποιες είναι οι προβλέψεις της HSBC για την ελληνική οικονομία; Πότε θα καλύψει το χαμένο έδαφος της πανδημίας; 

Περιμένουμε συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 9,7% το 2020 (έναντι 8,2% που προβλέπαμε πριν από τρεις μήνες) που θα ακολουθηθεί από αύξηση κατά 3% το 2021 (έναντι προηγούμενων προβλέψεων για 5%) και κατά 5,5% το 2022 (έναντι 4,1%). Έως το τέλος του ορίζοντα των προβλέψεών μας (2022), το ΑΕΠ δεν αναμένεται να έχει επιστρέψει στα προ-κρίσης επίπεδα.

Θα είναι διαφορετική αυτή η ανάκαμψη σε σχέση με τις προηγούμενες κρίσεις; Πιστεύετε ότι η πανδημία θα αφήσει μόνιμη ζημιά στην ευρωπαϊκή οικονομία; 

Πιστεύουμε ότι κάποιες ουλές θα μείνουν. Έπειτα από κάθε κρίση του παρελθόντος, το ΑΕΠ ποτέ δεν επέστρεφε στην προ-κρίσης τροχιά του και πιστεύουμε ότι αυτό θα συμβεί και αυτή τη φορά. Όμως, περιμένουμε ένα μικρότερο βαθμό μόνιμης ζημιάς στην οικονομική παραγωγή  συγκριτικά, για παράδειγμα, με τη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση ή την κρίση της Ευρωζώνης.

Ο λόγος είναι ότι η οικονομία της Ευρωζώνης εμφανίζει πολύ λιγότερες ανισορροπίες από ό,τι πριν από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση και οι χώρες της περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, μπήκαν σε αυτή την κρίση πολύ καλύτερα προετοιμασμένες. Έχουμε δει σημαντική μείωση του δανεισμού στον ιδιωτικό τομέα και στο επίπεδο των ελλειμμάτων, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από ό,τι βρισκόταν πριν από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Οι χώρες της περιφέρειας δεν εμφανίζουν πια μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και έχουν ανακτήσει την εξωτερική ανταγωνιστικότητά τους, κάτι που τις φέρνει σε καλή θέση για να ωφεληθούν από  τη σχετικά γρήγορη επιστροφή του διεθνούς εμπορίου και την ανάκαμψη των ασιατικών οικονομιών.

Η ευρεία κυβερνητική στήριξη, μεταξύ άλλων με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και προγραμμάτων στήριξης της απασχόλησης, αναμένεται επίσης να αποτρέψει ένα μεγάλο κύμα από χρεοκοπίες, που θα μπορούσε να έχει πιο μόνιμες επιπτώσεις για την οικονομική παραγωγή.

Τι σημαίνει η διάθεση του εμβολίου για τον τουρισμό; Μπορεί να σωθεί η φετινή καλοκαιρινή σεζόν και σε ποιο βαθμό; 

Δεν πιστεύουμε ότι θα δούμε την πλήρη επιστροφή του τουρισμού φέτος, καθώς υπολογίζουμε ότι οι ξένες τουριστικές αφίξεις θα κινηθούν περίπου στο 50% των προ-κρίσης επιπέδων για το 2021, με μία προοδευτική επιστροφή στην κανονικότητα να ξεκινά από τον Ιούνιο και μετά.

Όμως, για χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, όπως είναι η Ελλάδα, ακόμα και μία μερική επιστροφή στην κανονικότητα θα δώσει μία τεράστια ώθηση στη  δραστηριότητα. Υπό αυτή την έννοια, η έναρξη των εμβολιασμών είναι εξαιρετικά σημαντική και η ιδέα του Έλληνα πρωθυπουργού για ένα «διαβατήριο» που θα επιτρέπει σε όσους έχουν εμβολιαστεί να ταξιδεύουν ελεύθερα είναι ενδιαφέρουσα, αν και ενδεχομένως να συναντήσει προκλήσεις στην υλοποίηση, με δεδομένο ότι διαφορετικές χώρες χρησιμοποιούν διαφορετικά συστήματα.

Η προσπάθεια της Ελλάδας για την έξοδο από το junk διακόπηκε από την πανδημία, όμως η Moody’s αναβάθμισε την αξιολόγηση το Νοέμβριο. Πιστεύετε ότι θα δούμε άλλες αναβαθμίσεις μέσα στο 2021; 

Αυτό που είναι πολύ διαφορετικό για την Ελλάδα σε σχέση με την προηγούμενη κρίση είναι ο βαθμός της εξωτερικής στήριξης που λαμβάνει η χώρα από την Ευρώπη. Η Ελλάδα δικαιούται να λάβει πάνω από 70 δισ. ευρώ σε κοινοτικά κονδύλια τα επόμενα επτά χρόνια, από τα οποία περίπου τα μισά (32 δισ. ευρώ) θα προέλθουν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και θα έχουν μία τεράστια συνεισφορά στην ανάκαμψη.

Η ΕΚΤ έχει παρακάμψει τους κανόνες της για να συμπεριλάβει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο Pandemic Emergency Asset Programme (PEPP). Αυτό θα ήταν αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια και σίγουρα παίζει σημαντικό ρόλο στη στάση των επενδυτών και των οίκων αξιολόγησης. Η ισχυρή δέσμευση της κυβέρνησης στις μεταρρυθμίσεις έχει συντελέσει σε αυτό.

Επιπλέον, παρά το υψηλό χρέος της Ελλάδας, η χώρα έχει πιο ισχυρά θεμελιώδη στοιχεία από ό,τι είχε πριν από μερικά χρόνια και αυτό είναι επίσης σημαντικό.

Παρόλα αυτά, στην περίπτωση που η οικονομία δεν ανακάμψει γρήγορα και το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμείνει υψηλό, υπάρχει ο κίνδυνος να χρειαστούν κάποια μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής εν καιρώ, προκειμένου να μπει το χρέος σε βιώσιμη τροχιά και να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει η Ε.Ε. στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει κάποιες εσωτερικές πολιτικές προκλήσεις αλλά και ανησυχίες στους οίκους αξιολόγησης.

Η πανδημία θα αφήσει πίσω της μία κληρονομιά ακόμα υψηλότερων χρεών. Είναι αυτό κάτι που σας προβληματίζει; Υπάρχει περίπτωση να δούμε νέες εντάσεις στις αγορές κρατικών ομολόγων; 

Κατά την άποψή μας, η κληρονομιά των χρεών είναι μικρότερο πρόβλημα από τα πιθανά υψηλά ελλείμματα. Η ΕΚΤ έχει αγοράσει ένα σημαντικό μέρος από τα νέα ομόλογα που εξέδωσαν οι χώρες και δεν περιμένουμε ότι θα τα πουλήσει σύντομα. Αλλά ακόμα και εάν το PEPP έχει επεκταθεί έως το Μάρτιο του 2022, η ΕΚΤ ίσως να δυσκολευτεί να συνεχίσει να αγοράζει με το σημερινό ρυθμό πέραν αυτής της ημερομηνίας, ειδικά καθώς η κατάσταση σταδιακά θα επιστρέφει στην κανονικότητα. Επιπλέον, ενδεχομένως να βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με νομικούς περιορισμούς σε σχέση με την ικανότητά της να απορροφήσει και άλλες ευρωπαϊκές εκδόσεις ομολόγων.

Όταν η πιο σοβαρή φάση της κρίσης θα έχει τελειώσει, εάν οι χώρες του Βορρά μπορέσουν να μειώσουν τα ελλείμματά τους γρηγορότερα από εκείνες του Νότου, ενδεχομένως να εμφανιστούν ρωγμές στο ενωμένο μέτωπο, καθώς η οικονομική ανάκαμψη θα ανοίγει το βήμα της, γεννώντας νέες πιέσεις για τη δημοσιονομική προσαρμογή.

Επιπλέον, το 2021 είναι χρονιά εκλογών τόσο στην Ολλανδία όσο και στη Γερμανία –δύο δημοσιονομικά αυστηρές χώρες. Επομένως, εάν οι εκλογές και τα εσωτερικά πολιτικά συμφέροντα οδηγήσουν σε ανησυχίες για μείωση της στήριξης της Ε.Ε. προς τις χώρες υψηλών χρεών, θα μπορούσαμε να δούμε αυξημένη μεταβλητότητα στις αγορές, ακόμα και εάν τελικά πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη παρά να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης στην Ευρωζώνη.

Μέχρι στιγμής, τα προγράμματα στήριξης της απασχόλησης έχουν κρατήσει τους δείκτες της ανεργίας σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα στην Ευρώπη. Πιστεύετε ότι αυτό θα συνεχιστεί ή θα δούμε ένα κύμα από χρεοκοπίες και απολύσεις όταν οι κυβερνήσεις άρουν τα μέτρα στήριξης; 

Τα προγράμματα στήριξης της απασχόλησης έχουν υπάρξει ένα από τα success stories της ευρωπαϊκής απάντησης στην κρίση. Παρόλα αυτά, αντιμετωπίζουν κάποιες προκλήσεις σε σχέση με την «έξοδο» από αυτά, ειδικά στις χώρες που έχουν δώσει την πιο γενναιόδωρη στήριξη και δεν έχουν αρχίσει ακόμα να την αίρουν.

Εάν η οικονομική δραστηριότητα δεν επιστρέψει στα προ-κρίσης επίπεδα γρήγορα, όπως πιστεύουμε ότι θα συμβεί, οι χώρες θα πρέπει είτε να συνεχίσουν να μετακυλύουν αυτά τα προγράμματα, προκαλώντας πρόσθετες πιέσεις στο έλλειμμα, ή να τα σταματήσουν, και σε αυτή την περίπτωση η αύξηση της ανεργίας είναι αναπόφευκτη.  

Το να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να απορροφήσουν το έξτρα εργατικό δυναμικό, με δεδομένα τα χαμηλά επίπεδα της δραστηριότητας και τα  ήδη συμπιεσμένα περιθώρια κέρδους, θα ήταν πολύ δύσκολο και ενδεχομένως να οδηγούσε σε έναν αυξημένο κίνδυνο χρεοκοπιών.

Επομένως, καθώς τα προγράμματα στήριξης προοδευτικά θα σταματούν, περιμένουμε ότι η ανεργία θα αυξηθεί στο πρώτο μισό του τρέχοντος έτους, για να κορυφώσει γύρω στο καλοκαίρι και να σημειώσει μόνο σταδιακή μείωση στη συνέχεια, καθώς κάποιοι από τους εργαζόμενους που προστατεύονταν θα απορροφώνται και πάλι από τις επιχειρήσεις και κάποιοι θα χάνουν τις δουλειές τους, και επιπλέον, καθώς περισσότερα άτομα θα μπαίνουν και πάλι στην αγορά εργασίας.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News